Ήταν σπουδαίος παίκτης, άπιαστος. Ήταν το παιδί που γεννήθηκε μέσα στη φτώχεια, το παιδί που δούλευε ως λουστράκος γυαλίζοντας τα παπούτσια των βιαστικών περαστικών στον δρόμο, το παιδί που υποσχέθηκε στον πατέρα του μια μέρα να κατακτήσει το Μουντιάλ, αυτό που έβλεπε τη μάνα του να μπαίνει στα σπίτια των πλουσίων για να τα καθαρίσει.
Ήταν το παιδί που άρχισε να παίζει μπάλα ξυπόλητο στο δρόμο και έμελλε να εκπλήξει τον ποδοσφαιρικό πλανήτη με τις ικανότητές του. Και τελικά να κάνει το όνομά του, αυτά τα τέσσερα γράμματα, συνώνυμο του ίδιου του αθλήματος που ήταν και δική του διέξοδος, όπως και άλλων παιδιών στην πατρίδα του, από τις άθλιες συνθήκες ζωής.
Ήταν ο παίκτης σύμβολο του «όμορφου παιχνιδιού», ένα παιδί που ξεκίνησε από το τίποτα για να κατακτήσει τα πάντα, αυτός στον οποίο «ακούμπησε» μια χώρα ολόκληρη, ένας εθνικός θησαυρός που η Βραζιλία αρνήθηκε να «δώσει» στον υπόλοιπο κόσμο.
Αγωνιστικά ήταν ανυπέρβλητος. Και όπως συμβαίνει με κάθε σπουδαίο είχε και τους επικριτές του, αυτούς που έψαχναν λόγους για να τον ψέξουν… Ήταν αυτός που κατηγορήθηκε για τη… σιωπή του, επειδή δεν έπαιρνε θέση στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, επειδή δεν μίλησε όταν ο δικτάτορας Εμίλιο Μέντιτσι κατακρεουργούσε τον βραζιλιάνικο λαό.
Και όταν οι ιστορίες της ζωής ενός ανθρώπου δεν ξεχνιούνται, τότε αυτός γίνεται αθάνατος… Και ο Πελέ, που σήμερα κλείνει τα 81, έχει πολλές ιστορίες να διηγηθεί.
Πως ο Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο έγινε Πελέ
Του «κόλλησε» το παρατσούκλι ένας συμμαθητής στο σχολείο, ο Πελέ αντέδρασε, του έριξε μία και αποβλήθηκε για τις επόμενες δύο ημέρες;
Ή μήπως ισχύει η ιστορία που λέει πως μια ημέρα που έπαιζε ποδόσφαιρο, στα χωράφια του Τρες Κορασόες με τους φίλους του, με μία αυτοσχέδια μπάλα φτιαγμένης με πανιά βρήκε πεταμένη, μία παλιά, ξεφούσκωτη, χαλασμένη, αλλά δερμάτινη μπάλα; «Pele» που σημαίνει δέρμα, δηλαδή.
Υπάρχει άλλη μια εκδοχή… Ο ίδιος έλεγε λανθασμένα τον αγαπημένο παίκτη του «Μπιλέ», τερματοφύλακα της Βάσκο ντα Γκάμα! Ακόμα και το πραγματικό όνομα του έχει λάθος…
«Γεννήθηκα στην πόλη Τρες Κορασόις, που σημαίνει Τρεις Καρδιές, στην πολιτεία Μίνας Ζεράιζ στην ανατολική Βραζιλία. Ο ηλεκτρισμός έφτασε στο σπίτι μας λίγο πριν γεννηθώ. Έτσι, ο πατέρας μου αποφάσισε να τιμήσει τον Τόμας Έντισον δίνοντάς μου το όνομά του. Απλά αφαίρεσαν ένα ‘ι’ κι έτσι πρόεκυψε το Έντσον».
«Ο Πελέ ήταν ο πιο ολοκληρωμένος παίκτης που έχω δει ποτέ, είχε τα πάντα. Δύο καλά πόδια, μαγεία στον αέρα. Γρήγορος. Δυνατός. Θα μπορούσε να νικήσει τους αντιπάλους με δεξιότητα. Θα μπορούσε να ξεπεράσει τους ανθρώπους. Με μόνο αυτό το ύψος έμοιαζε με έναν τεράστιο αθλητή στο γήπεδο. Ήταν ο καλύτερος γιατί μπορούσε να κάνει οτιδήποτε και όλα σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Θα μπορούσε να παίξει σε οποιαδήποτε θέση» – Μπόμπι Μουρ
Όταν ο Πελέ… απέβαλε έναν διαιτητή
Η Σάντος αντιμετώπιζε την ολυμπιακή ομάδα της Κολομβίας σε φιλικό παιχνίδι στις 18 Ιουνίου 1968 στη Μπογκοτά. To γήπεδο ήταν ασφυκτικά γεμάτο και οι θεατές έμειναν άφωνοι βλέποντας τον διαιτητή Γκιγέρμο Βελάσκες να λέει στον Πελέ να αποχωρήσει από τον αγωνιστικό χώρο (οι κόκκινες κάρτες άρχισαν να ισχύουν από το 1970) μετά από ένα φάουλ που έκανε ο Βραζιλιάνος σε αντίπαλο αμυντικό. Και ακολούθησε… χαμός.
Έξαλλοι οι ποδοσφαιριστές της Σάντος περικύκλωσαν τον διαιτητή και του «χάρισαν» ένα μαυρισμένο μάτι. Οι φίλαθλοι φώναζαν, επίσης, εξαγριωμένοι. Το 2010 ο διαιτητής, σε συνέντευξή του, είπε για το πως αναγκάστηκε να αποχωρήσει τελικά ο ίδιος και να δώσει τη σφυρίχτρα σε έναν βοηθό του. Έτσι, ο Πελέ έμεινε στον αγώνα σε αντίθεση με τον διαιτητή.
«Μερικές φορές νιώθω σαν να επινοήθηκε το ποδόσφαιρο για αυτόν τον μαγικό παίκτη» – Μπόμπι Τσάρλτον
Είναι αλήθεια πως ο Πελέ διέκοψε έναν εμφύλιο πόλεμο;
Την δεκαετία του 1960, η Σάντος του Πελέ ήταν παγκόσμια γνωστή και η ομάδα «εκμεταλλευόταν» τη φήμη της για φιλικούς αγώνες σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Στις 4 Φεβρουαρίου 1969 στο Μπενίν της Νιγηρίας, που μαστιζόταν από πόλεμο, η Σάντος επικράτησε με 2-1 μιας τοπικής ομάδας.
Για πολλά χρόνια, αναπαραγόταν ευρέως από μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα ότι ο Πελέ σταμάτησε τον εμφύλιο πόλεμο στη Νιγηρία (που ταλαιπώρησε τη Νιγηρία από το 1967 ως το 1970 και ήταν ένας από τους πιο αιματηρούς στην Αφρική), όταν κι οι δυο πλευρές άφησαν κάτω τα όπλα και επέτρεψαν στους Νιγηριανούς να παρακολουθήσουν το παιχνίδι.
«Αν και διπλωμάτες και απεσταλμένοι είχαν προσπαθήσει μάταια για δυο χρόνια να σταματήσουν τη διαμάχη στον αιματηρότερο εμφύλιο πόλεμο της Αφρικής, η άφιξη στη Νιγηρία το 1969 του Βραζιλιάνου ποδοσφαιρικού θρύλου Πελέ έφερε μια τριήμερη εκεχειρία. Και η κυβέρνηση και η αποσχισμένη Δημοκρατία της Μπιάφρα δέχτηκαν μια ανακωχή, επιτρέποντας στην ομάδα του Πελέ, τη Σάντος, να παίξει δυο φιλικά παιχνίδια εναντίον τοπικών ομάδων. Για 72 ώρες, το ποδόσφαιρο έγινε πιο σημαντικό από τον πόλεμο» έγραψε το περιοδικό ΤΙΜΕ σε σχετικό ρεπορτάζ.
Φαίνεται, πάντως, από πολλές πηγές πως αυτή η ιστορία ίσως δεν ισχύει… Παρά την εμφάνισή της σε μεγάλα διεθνή ειδησεογραφικά δίκτυα, δεν εμφανίστηκε ποτέ σε ρεπορτάζ τοπικών εφημερίδων που κάλυπταν την περιοδεία των Σάντος. Ο ίδιος ο Πελέ δεν ανέφερε την εκεχειρία στην αυτοβιογραφία του το 1977 «Η Ζωή μου και το Όμορφο Παιχνίδι». Ωστόσο, την ανέφερε στην αυτοβιογραφία του το 2007 με τίτλο «Πελέ: Η Αυτοβιογραφία». «Οι Νιγηριανοί σίγουρα διασφάλισαν ότι οι κάτοικοι της Μπιάφρα δεν θα εισέβαλαν στο Λάγος, όσο ήμαστε εκεί» έγραψε.
«Υπάρχει ο Πελέ, ο άνθρωπος και μετά ο Πελέ, ο παίκτης. Και το να παίζεις σαν τον Πελέ είναι να παίζεις σαν τον Θεό» – Μισέλ Πλατινί
Ο Πελέ… σνόμπαρε τους Μπιτλς
Ο Πελέ μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 1975 για να αγωνιστεί εκεί με τη φανέλα της Κόσμος, σε μια περίοδο που στις ΗΠΑ γίνονταν οι πρώτες προσπάθειες για να δημιουργηθεί μια επαγγελματική Λίγκα. Άρχισε να κάνει μαθήματα αγγλικών και λέγεται πως σε ένα από τα διαλείμματα συνάντησε τον Τζον Λένον, ο οποίος επίσης ζούσε τότε στο «Μεγάλο Μήλο». Το θρυλικό «Σκαθάρι» παρακολουθούσε μαθήματα ιαπωνικών στο ίδιο κτίριο, όπως έγραψε σε μια από τις αυτοβιογραφίες του ο Πελέ.
Ο Βραζιλιάνος ισχυρίστηκε, λοιπόν, ότι άκουσε από τον Λένον πως αυτός και οι άλλοις beatles προσπάθησαν να επισκεφτούν το ξενοδοχείο της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966. Ήθελαν, λέει, να γνωρίσουν από κοντά τον Πελέ, αλλά οι προσπάθειές τους δεν ευοδώθηκαν καθώς δεν τους το επέτρεψαν παράγοντες της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Βραζιλίας.
«Ο μεγαλύτερος παίκτης στην ιστορία ήταν ο Ντι Στέφανο. Αρνούμαι να κατατάξω τον Πελέ ως παίκτη. Ήταν πάνω από αυτό. Ήταν μία ιδιοφυία. Όσοι θέλουν να τον συγκρίνουν με άλλους είναι… ηλίθιοι» – Φέρεντς Πούσκας
Γιατί δεν έπαιξε ποτέ σε ευρωπαϊκή ομάδα
Οι επικριτές του Πελέ συνήθιζαν να ισχυρίζονται πως το γεγονός ότι ουδέποτε φόρεσε τη φανέλα ευρωπαϊκής ομάδας για λόγους… ευκολίας. Λέγεται, βέβαια, πως σε αντίθεση με πολλούς Βραζιλιάνους παίκτες, διάσημους και μη, ο Πελέ βρήκε πολλά εμπόδια στις προσπάθειες που έκανε να μετακομίσει στην «Γηραιά ήπειρο» την περίοδο που η καριέρα του ήταν στην ακμή της.
Η Σάντος απέρριψε προσφορές από πολλούς συλλόγους της Ευρώπης, όπως η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μίλαν, σε χρόνια που οι παίκτες είχαν μικρή επιρροή στις αποφάσεις των ομάδων σχετικά με τις μεταγραφές.
Η πίεση, επίσης, για να μείνει ο Πελέ στη Βραζιλία προερχόταν ακόμη και από τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης της χώρας. Το 1961 ο τότε πρόεδρος Ζάνιο Κουάντρους εξέδωσε διάταγμα με το οποίο κήρυξε τον Πελέ εθνικό θησαυρό, ο οποίος δεν ήταν δυνατόν να εξαχθεί!
«Ο Πελέ είναι ο καλύτερος παίκτης όλων των εποχών. Καλύτερος από τον Μέσι και τον Κριστιάνο Ρονάλντο που και οι δύο είναι μεγάλοι παίκτες» – Αλφρέδο Ντι Στέφανο
«Γκρέμισε» το «Μαρακανά στο 1000ο (;) γκολ
Είναι γνωστές οι ιστορίες σχετικά με το θέμα που υπάρχει για το πόσα είναι τελικά τα γκολ που σημείωσε στην καριέρα του. Με βάση τα όσα έλεγε ο ίδιος, είχε πετύχει 1283 γκολ σε 1363 παιχνίδια. Εξωπραγματικό, αδιανόητο επίτευγμα. Τα επίσημα γκολ του ήταν 757 σε 812 παιχνίδια, αλλά ο ίδιος μετρούσε και άλλα 526 τα οποία έβαλε σε φιλικά και σε διάφορα tour που έκανε η Σάντος και όχι μόνο. Ακόμα και τα γκολ με την 6η ακτοφυλακή σε στρατιωτικούς αγώνες μετρούσε!
Στις 19 Νοεμβρίου 1969, στο «Μαρακανά» ο Πελέ θεωρείται πως έγραψε ιστορία. Σάντος εναντίον Βάσκο ντα Γκάμα, το σκορ είναι 1-1, ο Πελέ είχε δοκάρι, αντίπαλος πέτυχε αυτογκόλ μπροστά του παίρνοντας την κεφαλιά από σέντρα, αλλά ήταν αποφασισμένος να μείνει στην ιστορία.
Η Σάντος κέρδισε πέναλτι και παρά το γεγονός πως αρχικά πήρε τη μπάλα για να εκτελέσει ο τότε αριστερός οπισθοφύλακας της Σάντος, Ρίλντο, ο αρχηγός της ομάδας, Κάρλος Αλμπέρτο, του είπε να αφήσει την εκτέλεση για τον Πελέ. Αυτός, σκόραρε, έτρεξε στα δίχτυα για να πάρει και να φιλήσει τη μπάλα και οι στιγμές που ακολούθησαν ήταν μοναδικές για τον ίδιο, με τους συμπαίκτες του, αλλά και τους φωτογράφους να τον σηκώνουν στα χέρια! 999+1 γκολ. Συνολικά 1.000.
«Μπορώ να γίνω νέος Ντι Στέφανο, αλλά δεν μπορώ να είμαι νέος Πελέ. Αυτό είναι κάτι που ξεπερνά τα όρια της λογικής» – Γιόχαν Κρόιφ
Αρχηγός της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας σε ηλικία 50 ετών
Σωστά διαβάσατε… Ο Πελέ φόρεσε το περιβραχιόνιο του αρχηγού της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας μόνο μία φορά! Πάντα αρνιόταν τόσο στη «σελεσάο» όσο και στη Σάντος. Μοναδική εξαίρεση ήταν η ημέρα που έπαιξε για τη Βραζιλία όταν ήταν 50 ετών. Δηλαδή, το 1990, 19 χρόνια μετά την αποχώρησή του από τη «σελεσάο».
Συμμετείχε σε ένα φλικό που έδωσε στο Μιλάνο η εθνική ομάδα της πατρίδας του κόντρα σε επίλεκτους από όλο τον κόσμο για τα 50α γενέθλιά του. Ο Πελέ αγωνίστηκε στα πρώτα 45 λεπτά, η Βραζιλία ηττήθηκε με 2-1. Σε μια φάση του αγώνα ο Ριβάλντο θα μπορούσε να είχε δώσει πάσα στον «βασιλιά», ο οποίος ήταν μόνος του μπροστά στην εστία και λογικά θα έκανε το σουτ για να στείλει τη μπάλα στα δίχτυα, αλλά προτίμησε να σουτάρει ο ίδιος και να τη στείλει άουτ. «Στην αρχή ήταν πολύ θυμωμένος μαζί μου για αυτή την ενέργεια» είπε ο Ριβάλντο το 2010.
«Ο Πελέ έπαιξε σε μια εποχή που είχε τόσους πολλούς σπουδαίους παίκτες και σε αυτή την ατμόσφαιρα ξεχώριζε πάνω από τους άλλους, ήταν ο πλήρης παίκτης από κάθε άποψη, αλλά και ένας καλός άνθρωπος. Δεν βλέπω κανέναν που να μπορεί να συγκριθεί με τον Πελέ» – Εουσέμπιο
«Απαγωγή» στην Καραϊβική
Οι παίκτες της Σάντος δεν ήταν διόλου ευχαριστημένοι παίζοντας στο Τρίνινταντ και Τομπάγκο στις 5 Σεπτεμβρίου 1972. «Υπήρχαν σοβαρές ταραχές στις πόλεις, είδαμε τανκς στους δρόμους» ανέφερε ο αμυντικός Ομπερντάν. «Συμφωνήσαμε ότι θα μπούμε απλά να αγωνιστούμε, θα τελειώσει το παιχνίδι και θα φύγουμε γρήγορα για να πάρουμε το αεροπλάνο και να επιστρέψουμε».
Μόνο που η αποστολή της Βραζιλίας δεν υπολόγισε την αντίδραση του κόσμου στο γκολ του Πελέ στο 43ο λεπτό. Οι φίλαθλοι εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο, «απήγαγαν» τον Πελέ και τον έβγαλαν σηκωτό για να τον περιφέρουν στους ώμους στους δρόμους της πόλης σε μια αναμνηστική παρέλαση!
Η κατάσταση ήταν, προφανώς, αρκετά άβολη και χρειάστηκαν αρκετά λεπτά για να πάρουν οι Βραζιλιάνοι πίσω τον σούπερ σταρ τους.
«Χωρίς αμφιβολία ο Πελέ είναι ο κορυφαίος όλων. Όταν ο Θεός έφτιαξε τον Πελέ έβαλε επάνω του ότι χρειάζεται ένας ποδοσφαιριστής να έχει. Ήξερε πως να σουτάρει, πως να ντριμπλαρει, πως να χρησιμοποιεί το κεφάλι του. Τεχνικά, τακτικά, σωματικά, ψυχικά ήταν ο καλύτερος» – Ζίκο
«Κλέβοντας» την παράσταση από τον Σταλόνε
Όταν άρχισαν τα γυρίσματα της ταινίας «Η μεγάλη απόδραση των 11», ο Σιλβέστερ Σταλόνε ήταν ήδη ένας παγκόσμιος αστέρας του κινηματογράφου έχοντας τις δύο πρώτες ταινίες του «Ρόκι».
Σε ένα στρατόπεδο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Γερμανία, το 1943, μια ομάδα δέχεται να αντιμετωπίσει σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα τη γερμανική ομάδα, χρησιμοποιώντας την ευκαιρία για να οργανώσει την απόδρασή της. Ο Πελέ ήταν εκεί με άλλους εν ενεργεία και παλαίμαχους παίκτες όπως οι νικητές του Μουντιάλ Μπόμπι Μουρ και Οσβάλντο Αρντίλες, με τον Σταλόνε να κάνει τον τερματοφύλακα.
Βέβαια, στο αρχικό σενάριο οι ρόλοι ήταν μοιραστεί ανάποδα… Ο Σταλόνε θα ήταν ο επιθετικός και ο Πελέ ο τερματοφύλακας! «Αλλά δεν μπορούσε να κλωτσήσει ούτε τη μπάλα» θα πει γελώντας ο Πελέ θυμούμενος τι είχε συμβεί.
Ο διάσημος Αμερικανός ηθοποιός αποκάλυψε, δεκαετίες μετά, κι ένα άγνωστο περιστατικό κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Μιλώντας στο BBC ο Σταλόνε είπε για το σουτ του Πελέ: «Τι σουτ ήταν αυτό; Ακόμη έχω σπασμένο δάχτυλο στην προσπάθειά μου να σταματήσω ένα πέναλτι που εκτέλεσε. Έβαλε ένα ζευγάρι παπούτσια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα οποία είχαν χαλύβδινη μύτη και η μπάλα ήταν σαν κανόνι! Ήταν διπλάσιο το βάρος από αυτό που είναι σήμερα! Με προειδοποίησε μάλιστα πού θα έστελνε τη μπάλα στο πέναλτι. Ακόμη κι έτσι, δεν μπόρεσα να κάνω τίποτα, παρότι την έστειλε εκεί ακριβώς που είπε. Εκτέλεσε ξανά και έσπασε ένα παράθυρο στους στρατώνες όπου γυρνούσαμε την ταινία».
«Τώρα ο Μέσι είναι ο κορυφαίος όλων, είναι η ώρα του. Όμως, ο κορυφαίος όλων των εποχών είναι ο Πελέ. Αν χρησιμοποιούσατε τη λέξη τελειότητα, ο Πελέ είναι σχεδόν εκεί» – Φραντς Μπεκενμπάουερ
