Τα οφέλη του αθλητισμού είναι ευρέως αναγνωρισμένα: ενισχύει την αυτοεκτίμηση, προάγει ένα αθλητικό τρόπο ζωής, ενισχύει τις δεξιότητες, διδάσκει την αξία της ευγενούς άμιλλας και θέτει τα θεμέλια για τη δια βίου φυσική δραστηριότητα.
Ο πρωταθλητισμός, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει έντονη ψυχολογική και σωματική πίεση, που όταν συνδυαστούν με πολιτιστικά ιδεώδη που δίνουν έμφαση σε συγκεκριμένους ευρέως αποδεκτούς σωματότυπους ή/και εικόνα σώματος, αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαταραγμένης διατροφής η/και διατροφικών διαταραχών.
Αυτό είναι ένα κοινό φαινόμενο μεταξύ αθλητών υψηλών επιδόσεων, και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπική αντίληψη των πραγμάτων και τις εξωτερικές πιέσεις του συνόλου της αθλητικής κοινωνίας.
Αν προσέξετε την φωτογραφία του συγκεκριμένου άρθρου, θα αντιληφθείτε ότι το σώμα του κάθε πρωταθλητή είναι διαφορετικό. Έχω διαλέξει προσωπικά την συγκεκριμένη φωτογραφία γιατί θεωρώ ότι είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, και όχι μόνο.
Γιατί όμως η διαφορά στο σώμα του κάθε πρωταθλητή είναι τόσο δραματική; Ίσως τελικά να υπάρχουν περισσότεροι από ένας αθλητικοί σωματότυποι;
Αν επεκταθούμε, όσο αφορά την φυσική κατάσταση, στον ευρύτερο κόσμο των αθλημάτων, βλέπουμε ότι ένα αθλητικό σώμα είναι αυτό που εμφανίζει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την επιτυχία σε έναν συγκεκριμένο άθλημα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αθλητές διαφορετικών αθλημάτων παρουσιάζουν μια τόσο εκπληκτική ποικιλία σωματότυπων, επειδή κάθε άθλημα απαιτεί ένα συγκεκριμένο σύνολο δεξιοτήτων που είναι μοναδικό και διαφορετικό από όλα τα άλλα αθλήματα.
Το σχήμα του σώματος επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την ανταπόκριση του ανθρώπινου σώματος σε εξωτερικά ερεθίσματα και προσαρμόζεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα σύνολο, όσο το δυνατόν πιο κατάλληλο, για το περιβάλλον που βρίσκεται και το έργο που χρειάζεται να παραγάγει.
Φυσικά, ορισμένες πτυχές του σωματότυπου όπως το ύψος, ο όγκος των οστών ή o λόγος των ακρών προς τον κορμό εξαρτώνται από γενετικούς παράγοντες. Επίσης, θα ήταν ουτοπικό να μην αναγνωρίσουμε ότι κάποιοι, αν όχι οι περισσότεροι, αθλητές υψηλού επιπέδου, πολύ πιθανόν να επέλεξαν το άθλημά τους σύμφωνα με τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, για να ενισχύσουν το ποσοστό επιτυχίας τους στην αθλητική τους καριέρα.
Ωστόσο, τα περισσότερα άλλα ορατά χαρακτηριστικά του σώματος, όπως μυϊκή μάζα και αναλογία μυϊκής μάζας προς το ποσοστό σωματικού λίπος, είναι το αποτέλεσμα προσαρμογών σε κάθε συγκεκριμένο άθλημα και τις ανάγκες του.
Για το ευρύ κοινό, φράσεις όπως το «να είσαι σε φόρμα» ή το «να έχεις ένα αθλητικό σώμα» είναι συνώνυμες με το «οπτικά ευχάριστο». Έτσι, οι περισσότεροι αθλούμενοι προπονούνται κυρίως για αισθητικούς λόγους, με αποτέλεσμα η κοινωνία να συνδέει τη φυσική κατάσταση ή τον αθλητισμό με ένα σωματικό πακέτο αδύνατο και μυώδεις.
Ο κόσμος του Επιδοτικού αθλητισμού, όμως, είναι ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος. Είναι γεγονός ότι ο κύριος στόχος στα περισσότερα αθλήματα είναι η απόδοση, όχι η αισθητική και αυτή είναι η κύρια διαφορά μεταξύ πρωταθλητισμού και αθλητισμού.
Το να είσαι κορυφαίος αθλητής σημαίνει να ενισχύεις το σώμα σου, προπονητικά και διατροφικά, για να ανταποκριθεί στις μοναδικές απαιτήσεις του αθλήματός σου, και η δαρβινική «επιβίωση των ισχυρότερων» μας ξεκαθαρίζει ότι τα σώματα των αθλητών υψηλοί επιπέδου θα συνεχίσουν να γίνονται πιο εξειδικευμένα, πιο διαφοροποιημένα – και πολύ πιο ακραία.
Ένα πράγμα είναι σίγουρο. Όλοι οι πρωταθλητές αξίζουν σεβασμό και θαυμασμό για αυτά που πετυχαίνουν καθημερινά και ο κάθε σωματότυπος είναι ξεχωριστός και πρέπει να είναι αποδεκτός από την κοινωνία, χωρίς διακρίσεις.
Χρίστος Κωνσταντίνου
Αθλητικός Διατροφολόγος, Ειδικός Άσκησης και Επίδοσης
Μέλος του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ (Συ.Δι.Κυ), Αρ.μητρωου 455
Διευθύνων σύμβουλος CH.C. ADVANCED NUTRITION SCIENCE (ANS_performance)
