«Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με τον σωστό άνθρωπο, στον σωστό βαθμό, για τον σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με τον σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο». (Αριστοτέλης)
Ο θυμός, ένα από τα βασικότερα συναισθήματα που συνδέεται με την οργή, το άγχος και την επιθετικότητα. Πολλές φορές ο θυμός και όλες οι συμπεριφορές που τον περιβάλλουν αποτελούν την άκρη του παγόβουνου κρύβοντας όλα τις εσωτερικευμένες καταστάσεις, τα απωθημένα συναισθήματα και την μη έκφραση τους. Είναι ένα δευτερογενές συναίσθημα που κάτω από το παγόβουνο του κρύβονται η απογοήτευση, η αδικία, η ανησυχία, η ματαίωση, η ντροπή, το πένθος, η ζήλεια, η ανασφάλεια. Έτσι ο Αριστοτέλης το έθεσε πολύ στοχευμένα με το πιο πάνω γνωμικό αφού το εύκολο κομμάτι είναι να θυμώσει κάποιος αλλά το δυσκολότερο είναι κάτω από ποιες χωρό- χρονικές συνθήκες και σε ποιο βαθμό μπορεί να θυμώσει.
Ο θυμός μπορεί να προέρχεται από πολλές αιτίες. Άνθρωποι, οι οποίοι είναι στραμμένοι στις σχέσεις τους και θυσιάζουν αρκετά από τα προσωπικά τους όρια για χάρη των σχέσεων τους εσωτερικεύουν θυμό. Οι άνθρωποι που όταν εύκολα λένε «ναι» στους άλλους, εύκολα λένε «όχι» στον εαυτό τους και νιώθουν εξαντλημένοι και απογοητευμένοι. Επίσης οι δυναμικές που αναπτύσσονται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι δυναμικές που στηρίζονται σε ένα άνισο δούναι – λαβείν με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο θυμός και η απογοήτευση όταν κάποιος αξιολογεί ότι δεν παίρνει τόσο όσο δίνει. Με τέτοιο τρόπο αρχίζει ένας φαύλος κύκλος όπου μεγαλώνει η απογοήτευση και διοχετεύεται ο θυμός αφού ο άνθρωπος μπαίνει σε τέτοια διαδικασία νιώθει να θυματοποιείται.
Για παράδειγμα σε μια δύσκολη κατάσταση π.χ σε ένα διαζύγιο, μπορεί κάποιος να νιώθει ότι δεν τον στήριξε ένας στενός συγγενής ή φίλος. Νιώθει θυμό αλλά δεν τον επικοινωνεί. Ένας σύντροφος νιώθει πιεσμένος στο εργασιακό του περιβάλλον δεν το επικοινωνεί και θυμώνει όταν ο/η σύντροφος του δεν τον καταλαβαίνει. Νιώθει θυμό και απογοήτευση μέσα από το χάσμα επικοινωνίας και ο θυμός εσωτερικεύεται για ακόμη μια φορά.
Παράλληλα τυχαίνει ο θυμός να αυξάνεται σε χρονικές περιόδους έντονου άγχους. Ένας άνθρωπος, ο οποίος καταβάλει ενέργεια για την διεκπεραίωση ενός στόχου ή ακόμη και για αναγνώριση από άλλους μέσα από την επιτυχία του στόχου τους εσωτερικεύει θυμό όταν νιώθει ότι σπαταλάει ενέργεια χωρίς την ανάλογη αναγνώριση. Σε τέτοιες χρονικές περιόδους διαταράσσεται και ο ύπνος που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Ζούμε σε κοινωνία, στην οποία προάγεται η καλή σχέση άρα η συγκρούσεις αποφεύγονται. Οι άνθρωποι αποφεύγουν τις συγκρούσεις και την έκφραση των συναισθημάτων που οδηγούν στον θυμό. Ο θυμός δεν νοηματοδοτείται σε κανένα πλαίσιο. Αυτός όμως που θυμώνει κινδυνεύει να τον συνεπάρει η επιθετικότητα. Ο θυμωμένος απαιτεί δικαιοσύνη και επιθυμούν να κάνουν τα πράγματα σύμφωνα με τη δική τους θέληση. Η πρώτιστη απογοήτευση, η μοναξιά και η αγανάκτηση μετατρέπονται σε θυμό. Όσο πιο συσσωρευμένος είναι ο θυμός τόσο μεγαλύτερος γίνεται.
Η διαχείριση του θυμού δεν έχει να κάνει με την καταπίεση του. Ο στόχος δεν μπορεί να είναι ένας άνθρωπος να μην θυμώνει αλλά ο τρόπος που θυμώνει κάποιος. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο θυμωμένος είναι να καθυστερεί να μιλά ή να πράττει όταν ο συναγερμός του θυμού βρίσκεται στο κόκκινο.
Με τη βοήθεια κάποιου ψυχοθεραπευτή ο θυμωμένος θα μπορέσει να αναγνωρίζει τα συναισθήματα του και να τα επικοινωνεί και να εντοπίσει τις αρνητικές συνέπειες των εκρήξεων του θυμού του. Επίσης ο άνθρωπος που θυμώνει θα μπορεί να είναι σε θέση ώστε να επεξεργάζεται τις σκέψεις που συνοδεύουν τον θυμό του, να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στο σώμα του αλλά και να εκφράζει με λειτουργικό (και όχι αυτό-καταστροφικό) τρόπο τον θυμό του.
Επειδή πάντα πιστεύω στην αξία των ιστοριών θα κλείσω το συγκεκριμένο άρθρο με μια όμορφη ιστορία για τη νοηματοδότηση του θυμού:
Μια φορά κι ένα καιρό, ζούσε μια βασιλοπούλα που ήταν πολύ λυπημένη και θυμωμένη, γιατί ο βασιλιάς και η βασίλισσα δεν την άφηναν να παίζει με τα άλλα παιδιά. Ο θυμός της γινόταν μεγαλύτερος κάθε φορά που ο βασιλιάς την κοροίδευε όταν εκείνη έκλαιγε σπαραχτικά και του ζητούσε να την αφήσει να πάει να βρει τα άλλα παιδιά. Μάλιστα ένιωθε πως, αφού ο βασιλιάς που είναι ο σημαντικότερος από όλους δεν της αναγνώριζε το δικαίωμα να έχει δικαιώματα, σήμαινε πως η ίδια δεν άξιζε τίποτα, σαν να ήταν αδιάφορο να υπάρχει ή να μην υπάρχει. Έτσι η βασιλοπούλα κλείδωσε σε ένα κουτί όλες τις συγκινήσεις της και με τον καιρό έγινε πολύ ορθολογική…Μέχρι που γνώρισε ένα βασιλόπουλο και το ερωτεύτηκε. Τότε οι συγκινήσεις της, κλειδωμένες για καιρό, βρήκαν την ευκαιρία και με οδηγό τον θυμό έφτασαν στις σκέψεις της. Έτσι η βασιλοπούλα έμαθε να ακούει και να αναγνωρίζει τις συγκινήσεις της και να τους επιτρέπει να μπαινοβγαίνουν στην καρδιά της όποτε χρειαζόταν. Ένιωθε έτσι ζωντανή και γεμάτη και αυτό μαρτυρούσε πως υπήρχε στον κόσμο κι αυτή.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Οικογενειακή Σύμβουλος, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Κοινωνιολόγος, ΠΣΨΘ / EFTA / ECP
Συνεργάτης Συστημικού Ινστιτούτου Κύπρου
Τηλ.96409488 Facebook Page: Katerina Michael
